Kenzül Esrar

Elinizdeki eser 16. yüzyılda kaleme alınmış, dinî ve ahlâkî hikmetlerle örülü hikâyelerin anlatıldığı bir mesnevi olan Kenzü'l-Esrâr ile onun günümüz Türkçesine aktarılmış hâlinden oluşmaktadır. Klasik mesnevi tertibine uygun olarak düzenlenmiş eserin başında her işin de başı olan besmele üzerinde durulmakta, onun her harfinin kıymeti anlatılmaya çalışılmaktadır ki bu kısım Kenzü'l-Esrâr'ın orijinal kısımlarından biridir. Sonrasında gördüğümüz öteki bölümlerde başta Hakk'ın birliği (tevhid), münacat ve naat bölümleri olmak üzere, en belirgin üslup özelliği dildeki sadelik ve anlatımdaki samimiyettir. Ziyâî bu sadelik ve samimiyet içerisinde anlattıklarını çok uzakta birine seslenerek değil, aksine kimi zaman kendine kimi zaman da hemen yanı başında bulunan birine anlatır gibi hareket ediyor. Eserde anlatılan hikmetlerin, hikâyelerin ve edilen duaların tesirli oluşu bundan ileri gelmektedir.

Doğu edebiyatları hakikatler ve sırları almaya, anlamaya açık bir kulağa güzel sözle seslenmeyi esas alır. Mevlânâ Celâleddin Rûmî'nin Mesnevî-i Şerîf'i, Genceli Nizâmî'nin Mahzenü'l-Esrâr'ı ve benzeri eserler hep bu üslup ile okuyan ve dinleyenlerin kulaklarına paha biçilemez birer küpe olmuştur. İnsanın nefis, şeytan ve etraftaki kötülüklere karşı kendini muhafaza etmesi için her an teyakkuz hâlinde olması icap eder. Huzur-ı kalb ve vukûf-ı kalb ile her daim kendini kontrol eden ve her an kalbine atfedilen nazardan dolayı gönül hanesini oraya misafir olan Hak teâlâ için tertemiz tutmaya gayret eden mümin, gönül ve akıl kulağını, içinde bulunduğu bu hâl ve uyanıklıktan çeviriverecek tuzaklara karşı uyarıcı hükmünde olan büyüklerin sözlerine, nasihatlere daima açık tutar. İşte beş asır öncesinden bize seslenen Mostarlı Ziyâî'nin sırlar hazinesi de bu sözlerin, bu nasihatlerin şiir diliyle kelime kelime kalıba döküldüğü kıymetli bir eserdir.